Przygody BeHaPowca: Tragedia na rusztowaniu...

Tak może być na co drugim rusztowaniu, które widuję od wielu lat. Jest to również niezły tytuł do prasy szukającej sensacji. Rusztowania to jedne z ciekawszych konstrukcji. Można je spotkać nie tylko na budowie, ale również w zakładach przemysłowych i produkcyjnych, a także na prywatnych posesjach. Niestety wiedza na ich temat nawet wśród montażystów rusztowań nie jest zbyt duża. Rodzajów rusztowań jest bardzo wiele (wbrew pozorom). Niestety źle zmontowane, posadowione, zakotwione, stężone ect. rusztowanie może i często jest nawet jest przyczyną wypadków w tym wypadków zbiorowych. Niestety, sam miałem okazję prowadzić kilka postępowań powypadkowych oraz postępowań po zdarzeniach potencjalnie wypadkowych z udziałem nieprawidłowo zmontowanych lub eksploatowanych rusztowań. Nie tak dawno temu pisałem opinię dla policji po upadku pracownika z rusztowania, którego konsekwencją było złamanie otwarte nogi u tego pracownika.

Bez względu na to, iż na rynku jest dostępnych wiele typów i rodzajów rusztowań produkowanych przez wielu producentów zawsze należy pamiętać iż są przepisy, które regulują zasady montażu i użytkowania rusztowań i to one w pierwszej kolejności dyktują nam warunki montażu i użytkowanie rusztowania. Dopiero w drugiej kolejności choć, nie mniej ważnej należy sięgnąć po lekturę instrukcji montażu i użytkowania rusztowania opracowaną przez producenta.

Akty prawne regulujące montaż i użytkowanie rusztowań:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. 2003 nr 47 poz. 401), (do pobrania Rozporządzenie)

Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650z póź. zm). (do pobrania Obwieszczenia)

Obwieszczenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 19 lutego 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. 2018 poz. 583). (do pobrania Obwieszczenia).

Obwieszczenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 19 lutego 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. 2018 poz. 583). (do pobrania Obwieszczenie).

W tekście dla osób uważnie czytających umieściłem link do wyciągu z w/w Rozporządzeń i Obwieszczeń właśnie z zakresu montażu i eksploatacji rusztowań.

Dywagacje o rusztowaniach rozpoczniemy od osób uprawnionych do montażu i demontażu rusztowań.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 109. Osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz monterzy ruchomych podestów roboczych powinni posiadać wymagane uprawnienia.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

§ 8c. ⁴ ust. 7. Rusztowania mogą być montowane, demontowane lub istotnie zmieniane tylko pod nadzorem i przez osoby posiadające uprawnienia określone w odrębnych przepisach.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych.

Załącznik nr 1

Grupa III. Maszyny różne i inne urządzenia techniczne

Po ukończeniu szkolenia i po zdaniu egzaminu przed komisją powołaną przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie montażysta otrzymuje świadectwo oraz uzyskuje wpis do książki operatora. książeczkę operatora. Wzór jak niżej z wpisem, o którym mowa powyżej.

Jak wynika z przepisów uprawnienia w/w są na montaż i demontaż rusztowań metalowych. W takim razie pytanie o rusztowania drewniane. Kto może dokonywać ich montażu i demontażu?

Rusztowanie drewniane wyglądające na poprawnie zmontowane.

Rusztowanie drewniane wyglądające na niebezpieczne

Rusztowanie drewniane wyglądające na niebezpieczne

Tak naprawdę uprawnień do montażu i demontażu rusztowań drewnianych nie regulują polskie przepisy. Jedyne co mogę podpowiedzieć kto powinien montować rusztowania drewniane to doświadczony cieśla budowlany.

A co z rusztowaniami tego typu jak niżej:

Rusztowanie z bambusa

Rusztowania z bambusa to jeszcze większa ciekawostka. Bambus (Bambusa Shreb.) – rodzaj roślin wieloletnich o drewniejących łodygach, należący do rodziny wiechlinowatych (trawy). Tutaj zupełnie nie pytajcie mnie kto powinien montować i demontować takie rusztowania.

Czynności łączeniowe elementów rusztowania metalowego może wykonywać wyłącznie osoba posiadająca uprawnienia rusztowania budowlano - montażowe metalowe - montaż i demontaż, wydane przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie. Nie jest więc dopuszczalne, aby czynności łączeniowych dokonywała osoba bez stosownych uprawnień.

Pan instruktor - monter rusztowań

Historia zdjęcia, które widać powyżej jest związana z przygodą tym razem nie moją ale mojej żony Joanny również behapowczyni. Na pewnym projekcie na, którym miała nadzór bhp wysokość jednego pomieszczenia, które miała wyremontować firma nadzorowana przez moją żonę okazała się zbyt wysoka dla sprzętu, który posiadali czyli podestu bezpiecznego PLS5 firmy Akalut Faraone. W związku z tym aby praca - montaż wentylacji w przestrzeni między sufitem podwieszanym a dachem mogła się odbyć bezpiecznie firma musiała wypożyczyć rusztowanie. Kierownik złapał za telefon i wydzwonił pół miasta i znalazł na już w jednej z wypożyczalni rusztowanie przejezdne. Okazało się jednak, że wypożyczalnia nie dysponuje w danym dniu brygadą monterską, która mogła by dokonać montażu rusztowania, a w zespole kierownika też nikt nie miał uprawnień montażysty rusztowań. Kierownik pogooglował więc i poszukał monterów rusztowań z okolicy gdzie miał miejsce projekt. Złapał, raz jeszcze za telefon i okazało się że Zakład Doskonalenia Zawodowego dysponuje monterem, ba nawet instruktorem, który prowadzi zajęcia na kursie montażystów rusztowań. Po przejeździe pana instruktora montażysty rozpoczął się dramat. Pan monter przyjechał bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej - firma pożyczyła mu. Po założeniu hełmu, obuwia i kamizelki odblaskowej, zadyrygował pracownikami z firmy, która wynajęła go jako montera: "Panowie montują a ja będę nadzorował". Na co moja żona zaoponował, że Panowie nie mają uprawnień i co najwyżej Panowie mogą podawać elementy rusztowania. Zniesmaczony pan instruktor rozpoczął nieudolnie montaż rusztowania. Łatwo nie było, walka pana montera z instrukcją montażu tego rusztowania była bardzo nierówna, ponieważ rusztowanie to widziało wielu monterów, ale pan monter nigdy nie widział jak się okazało takiego rusztowania. Montaż nie wyszedł najlepiej, bo wprawne oko znawców tematu wychwyci drobne uchybienia. Kierownik odebrał jednak z musu rusztowanie i praca jakoś poszła.

Czasami montażyści rusztowań mają do pomocy osoby, które nazywa się pomocnikami monterów rusztowań. Kim jest teki pomocnik i co on może.

Pomocnik montera rusztowań nie może montować / demontować rusztowania – wykonuje prace pomocnicze (ręczne / mechaniczne prace transportowe).
Wymagania formalno-prawne:

Orzeczenie lekarskie - praca na wysokości > 3m.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku „Pomocnik montera rusztowań”.

Pisemny zakres obowiązków.

Szkolenia bhp (Instruktaż stanowiskowy dla stanowiska „Pomocnik montera rusztowań”).

Konieczność opracowania Instrukcji bezpiecznego wykonywania robót:

Pomocnik montażysty rusztowań może przebywać na nieodebranym rusztowaniu, lecz wyłącznie na wyraźne polecenie i odpowiedzialność brygadzisty.

Pełne wyposażenie w środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed upadkiem z wysokości.

Przebywanie na całkowicie zabezpieczonym poziomie konstrukcji rusztowania.

Kolejne pytanie, które nasuwa się przy montażu rusztowań, to czy każde rusztowanie metalowe wymaga posiadania uprawnień od montażysty.

Rusztowanie, które widać na rysunkach i zdjęciu powyżej to rusztowanie podporowe, inne nazwy tej konstrukcji to podpory mostowe, czy podpory szalunkowe. W grudniu 2011 r. przy demontażu podpór mostowych, podobnych jak na powyższym zdjęciu nastąpił wypadek. Belka mostowa leżąca na koronie podpory podczas demontażu niewłaściwie była transportowana i przycisnęła i złamał nogę pracownikowi będącemu na górze tej korony. Dwóch biegłych sądowych jeden z Warszawy (tam był wypadek), oraz w późniejszym etapie postępowania Sądowego drugi biegły z Krakowa (siedziba pracodawcy, którego pracownik uległ wypadkowi) brnęli w swoich opiniach, że pracownicy demontujący tą konstrukcję nie posiadali odpowiednich kwalifikacji - nie posiadali uprawnień montera rusztowań. Co moim zdaniem nie miało formalnie sensu, ponieważ to "rusztowanie", a w zasadzie ta podpora nie była rusztowaniem zgodnie z definicją rusztowania. Dopiero w 2014 r. wpadłem na pomysł, aby w obronie klienta Pani adwokat wystąpiła do Sądu, aby zapytał Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, czy do konstrukcji, przy demontażu której doszło do wypadku potrzebne są uprawniania montera rusztowań. Odpowiedź pierwsza z Instytutu była wymijająca, jedna nie dawałem za wygraną i po doprecyzowaniu odpowiedź przyszła zadowalająca dla mnie i dla mojego klienta. Do montażu i demontażu tego typu konstrukcji nie trzeba uprawnień, ponieważ program szkoleń montażystów rusztowań nie obejmuje tego typu konstrukcji.

Pismo z Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, potwierdzające to co napisane powyżej.

Jednak to nie jedyny wyjątek.

Konstrukcja na zdjęciu wygląda jak rusztowanie przejezdne. Jednak to nie rusztowanie przejezdne tylko konstrukcja wymagająca uprawnień nadanych przez Urząd Dozoru Technicznego (prawdopodobnie do obsługi dźwigników o ruchu prostoliniowym przenośnym).

Wyciąg z instrukcji obsługi PRP Alulift

I jeszcze jedna konstrukcja:

W wersji polskiej instrukcji tej konstrukcji napisano, iż jest to samowznosząca platforma lub w innym miejscu platforma Razor Deck. jednak uważny czytelnik zauważy na końcu instrukcji odwołanie do normy EN 1298, a to norma dotycząca rusztowań jezdnych. Czyli sprytna manipulacja udawania, iż konstrukcja ta to nie rusztowanie nie udała się.

Bez względu na to z czego wykonane jest rusztowanie musi być ono zmontowane zgodnie z przepisami oraz instrukcją montażu opracowaną przez producenta. Jeśli rusztowanie nie posiada instrukcji montażu lub ma być zmontowane inaczej niż przewidział to producent danego typu rusztowania w instrukcji montażu musi mieć ono opracowany indywidualny projekt montażu.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 108.

2. Rusztowania i podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone odpowiednio w odrębnych przepisach oraz w Polskich Normach (wykaz normy do pobrania po kliknięciu).

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 108.

1. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją producenta albo projektem indywidualnym.

2. Rusztowania systemowe powinny być montowane zgodnie z dokumentacją projektową z elementów poddanych przez producenta badaniom na zgodność

z wymaganiami konstrukcyjnymi i materiałowymi, określonymi w kryteriach oceny wyrobów pod względem bezpieczeństwa.

3. Elementy rusztowań, innych niż wymienione w ust. 2, powinny być montowane zgodnie z projektem indywidualnym.

4. Montaż rusztowań, ich eksploatacja i demontaż powinny być wykonywane zgodnie z instrukcją producenta albo projektem indywidualnym.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

§ 8c. ⁴

1. W przypadku rusztowań, gdy ich dokumentacja zawierająca obliczenia dla wybranego rusztowania nie jest dostępna lub dokumentacja ta nie obejmuje zastosowanej konstrukcji rusztowania, należy wykonać obliczenia dotyczące ich wytrzymałości i stateczności, chyba że rusztowania są montowane zgodnie z ogólnie uznawanym standardem ich montażu.

2. W zależności od złożoności danego rusztowania:

1) plan jego montażu, użytkowania i demontażu musi zostać opracowany przez kompetentną osobę;

2) plan, o którym mowa w pkt 1, może mieć formę standardowej instrukcji, uzupełnionej elementami odnoszącymi się do specjalistycznych szczegółów danego rusztowania.

8. Osoba nadzorująca i pracownicy montujący, demontujący lub istotnie zmieniający rusztowania muszą mieć udostępniony plan montażu i demontażu określony w ust. 2 pkt 1, włącznie z zawartymi w nim instrukcjami.

O czym musi pamiętać montażysta podczas montażu rusztowania:

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 110.

1. Przy pracach na: […] a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań […] na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi należy w szczególności:

2) zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, […]

3) ²⁴ zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 120.

1. Osoby dokonujące montażu i demontażu rusztowań są obowiązane do stosowania urządzeń zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

2. Przed montażem lub demontażem rusztowań należy wyznaczyć i ogrodzić strefę niebezpieczną.

§ 123. Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań i ruchomych podestów roboczych są zabronione:

1) jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność;

2) w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi;

3) w czasie burzy lub wiatru, o prędkości przekraczającej 10 m/s.§ 125. Zrzucanie elementów demontowanych rusztowań i ruchomych podestów roboczych jest zabronione.

§ 8c.⁴

6. W przypadku gdy elementy rusztowania nie są gotowe do użytkowania,
w szczególności podczas ich składania, demontażu lub zmiany, muszą być:

1) oznaczone znakami ostrzegawczymi, zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach, oraz
2) odpowiednio odgraniczone za pomocą środków uniemożliwiających dostęp do strefy niebezpiecznej określonej w odrębnych przepisach.

§ 22.

2. Niedopuszczalny jest montaż i demontaż rusztowania:

1) podczas ograniczonej widoczności oraz o zmroku i w nocy bez dostatecznego oświetlenia;

2) w czasie opadów deszczu i śniegu;

3) podczas gołoledzi;

4) podczas burzy i wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s.

O czym należy pamiętać aby rusztowanie było bezpieczne:

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 108. Przy pracach na: […], rusztowaniach […] nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:

1) […] rusztowania, […] były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie;

2) pomost roboczy spełniał następujące wymagania:

a) powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,

b) podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,

c) w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 112. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny:

1) posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów;

2) posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń;

3) zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowisk pracy;

4) zapewniać możliwość wykonywania robót w pozycji niepowodującej nadmiernego wysiłku;

5) posiadać poręcz ochronną, o której mowa w § 15 ust. 2; (balustrada, [...] składa się z deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m. Wolną przestrzeń pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości).

6) posiadać piony komunikacyjne.

§ 113.

1. Rusztowania stojakowe powinny mieć wydzielone bezpieczne piony komunikacyjne.

2. Odległość najbardziej oddalonego stanowiska pracy od pionu komunikacyjnego rusztowania nie powinna być większa niż 20 m, a między pionami nie większa niż 40 m.

§ 114. Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych.

§ 115.

1. Liczbę i rozmieszczenie zakotwień rusztowania oraz wielkość siły kotwiącej należy określić w projekcie rusztowania lub dokumentacji producenta.

2. Składowa pozioma jednego zamocowania rusztowania nie powinna być mniejsza niż 2,5 kN.

3. Konstrukcja rusztowania nie powinna wystawać poza najwyżej położoną linię kotew więcej niż 3 m, a pomost roboczy umieszcza się nie wyżej niż 1,5 m ponad tą linią.

4. W przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m należy stosować balustrady, o których mowa w § 15 ust. 2, od strony tej ściany.

§ 116. Udźwig urządzenia do transportu materiałów na wysięgnikach mocowanych do konstrukcji rusztowania nie może przekraczać 1,5 kN.

§ 117. Rusztowanie z elementów metalowych powinno być uziemione i posiadać instalację piorunochronną.

§ 118.

1. Usytuowanie rusztowania w obrębie ciągów komunikacyjnych wymaga zgody właściwych organów nadzorujących te ciągi oraz zastosowania wymaganych przez nie środków bezpieczeństwa. Środki bezpieczeństwa powinny być określone w projekcie organizacji ruchu.

2. Rusztowania, o których mowa w ust. 1, oprócz wymagań określonych w § 112, powinny posiadać co najmniej:

1) zabezpieczenia przed spadaniem przedmiotów z rusztowania;

2) zabezpieczenie przechodniów przed możliwością powstania urazów oraz uszkodzeniem odzieży przez elementy konstrukcyjne rusztowania.

§ 119.

1. Rusztowania, usytuowane bezpośrednio przy drogach, ulicach oraz w miejscach przejazdów i przejść dla pieszych, oprócz wymagań określonych w § 112, powinny posiadać daszki ochronne i osłonę z siatek ochronnych.

2. Stosowanie siatek ochronnych nie zwalnia z obowiązku stosowania balustrad,

o których mowa w § 15 ust. 2.

§ 120.

1. Osoby dokonujące montażu i demontażu rusztowań są obowiązane do stosowania urządzeń zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

2. Przed montażem lub demontażem rusztowań należy wyznaczyć i ogrodzić strefę niebezpieczną.

§ 121.

1. Równoczesne wykonywanie robót na różnych poziomach rusztowania jest dopuszczalne, pod warunkiem zachowania wymaganych odstępów między stanowiskami pracy.

2. W przypadkach innych, niż określone w ust. 1, odległości bezpieczne wynoszą

w poziomie co najmniej 5 m, a w pionie wynikają z zachowania co najmniej jednego szczelnego pomostu, nie licząc pomostu, na którym roboty są wykonywane.

§ 122. Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych, usytuowanych w sąsiedztwie napowietrznych linii elektroenergetycznych, są dopuszczalne, jeżeli linie znajdują się poza strefą niebezpieczną. W innym przypadku, przed rozpoczęciem robót, napięcie w liniach napowietrznych powinno być wyłączone.

§ 123. Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań i ruchomych podestów roboczych są zabronione:

1) jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność;

2) w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi;

3) w czasie burzy lub wiatru, o prędkości przekraczającej 10 m/s.

§ 124. Pozostawianie materiałów i wyrobów na pomostach rusztowań i ruchomych podestów roboczych po zakończeniu pracy jest zabronione.

§ 126.
4. Łączenie ze sobą dwóch sąsiednich ruchomych podestów roboczych oraz przechodzenie z jednego na drugi jest zabronione.

§ 130. Droga przemieszczania rusztowań przejezdnych powinna być wyrównana, utwardzona, odwodniona, a jej spadek nie może przekraczać 1%.

§ 131. Rusztowania przejezdne powinny być zabezpieczone co najmniej w dwóch miejscach przed przypadkowym przemieszczeniem.

3. Elementy nośne rusztowania muszą być zabezpieczone przed poślizgiem poprzez przytwierdzenie ich do powierzchni nośnej albo muszą posiadać urządzenia przeciwpoślizgowe lub być zabezpieczone za pomocą innych środków o równoważnej skuteczności działania, powierzchnia nośna zaś musi mieć wystarczającą nośność.
4. Należy zapewnić stateczność rusztowania.
5. Rusztowania przejezdne muszą być zabezpieczone odpowiednimi środkami uniemożliwiającymi przypadkowe ich przemieszczenie się w trakcie pracy na wysokości.
6. W przypadku gdy elementy rusztowania nie są gotowe do użytkowania,
w szczególności podczas ich składania, demontażu lub zmiany, muszą być:
1) oznaczone znakami ostrzegawczymi, zgodnie z wymaganiami określonymi
w odrębnych przepisach, oraz
2) odpowiednio odgraniczone za pomocą środków uniemożliwiających dostęp do strefy niebezpiecznej określonej w odrębnych przepisach.

§ 8d. ⁵

1. Wymiary, kształt oraz układ pomostów rusztowania muszą:

1) być dostosowane do charakteru wykonywanej pracy i przenoszonego ciężaru;

2) zapewniać bezpieczną pracę i bezpieczne przejście.

2. Pomosty rusztowania muszą być zmontowane w taki sposób, aby:

1) ich elementy nie mogły się poruszać w trakcie użytkowania;

2) występujące przerwy między elementami pomostów i pionowymi środkami ochrony zbiorowej zapobiegającymi upadkom były bezpieczne.

Kolejna ważna formalność, aby rusztowanie było bezpieczne - odbiór rusztowania:

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 109.

1. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności:

3) przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego w trybie określonym w odrębnych przepisach.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 110.

1. Użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę.

2. Odbiór rusztowania potwierdza się wpisem w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego.

3. Wpis w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego rusztowania określa w szczególności:

1) użytkownika rusztowania;

2) przeznaczenie rusztowania;

3) wykonawcę montażu rusztowania z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;

4) dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania;

5) datę przekazania rusztowania do użytkowania;

6) oporność uziomu;

7) terminy kolejnych przeglądów rusztowania.

§ 111.

1. Na rusztowaniu lub ruchomym podeście roboczym powinna być umieszczona tablica określająca:

1) wykonawcę montażu rusztowania lub ruchomego podestu roboczego
z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;

2) dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania lub ruchomego podestu roboczego.

Odbiór rusztowania dokonuje kierownik budowy lub uprawniona osoba to zdanie budzi wiele kontrowersji, ponieważ znajduje się wiele osób, które interpretują uprawnioną osobę w bardzo różny sposób. Należy jednak pamiętać iż uprawniona osoba to osoba posiadająca uprawnienia budowlane w zakresie konstrukcyjno - budowlanym. Rozumiem, że jak nie ma budowy to nie ma kierownika budowy i jest kłopot z odbiorem rusztowania. Rusztowania w szczególności przejezdne są wykorzystywane np. przez służby utrzymania ruchu do serwisowania maszyn na wysokości. Jeśli na takim zakładzie jest zatrudniona osoba z uprawnieniami budowlanymi w zakresie konstrukcyjno - budowlanym to nie ma problemu jeśli nie to mamy kłopot z eksploatacją rusztowania zgodnie z prawem. Jak potwierdza korespondencja z 2005 r. Głównego Inspektora Pracy z Ministerstwem Transportu i Budownictwa oraz Głównym Urzędem Nadzoru Budowlanego. Pomimo ostatniego zdania w tym piśmie brałbym je jednak pod uwagę ponieważ każdy Sąd kiedy dostałby takie pismo myślę że wziąłby je pod uwagę.

Jak również wynika z tej korespondencji jeśli kierownik budowy nie posiada uprawnień budowlanych w zakresie konstrukcyjno - budowlanym to również nie może odebrać rusztowania.

Wzory protokołów odbioru technicznego rusztowania z listami kontrolnymi poniżej oraz edytowalne wersje protokołów wraz z przykładowymi tablicami informacyjnymi (informacja o eksploatacji) pod linkiem

Perełka - najkrótszy protokół odbioru technicznego rusztowania jaki widziałem. Nie jest to ustawka. Taki protokół znalazł na jednym z rusztowań mój pracownik.

O czym należy pamiętać aby praca na rusztowaniu było bezpieczna:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

§ 125. Zrzucanie elementów demontowanych rusztowań i ruchomych podestów roboczych jest zabronione.

§ 126.

1. Wchodzenie i schodzenie osób na pomost ruchomego podestu roboczego jest dozwolone, jeżeli pomost znajduje się w najniższym położeniu lub w położeniu przewidzianym do wchodzenia oraz jest wyposażony w zabezpieczenia, zgodnie
z instrukcją producenta.

2. Na pomoście ruchomego podestu roboczego nie powinno przebywać jednocześnie więcej osób, niż przewiduje instrukcja producenta.

3. Wykonywanie gwałtownych ruchów, przechylanie się przez poręcze, gromadzenie wyrobów, materiałów i narzędzi po jednej stronie ruchomego podestu roboczego oraz opieranie się o ścianę obiektu budowlanego przez osoby znajdujące się na podeście jest zabronione.

§ 132. Przemieszczanie rusztowań przejezdnych, w przypadku gdy przebywają na nich ludzie, jest zabronione.

Jeszcze ostatnia kwestia w zakresie wymagań prawnych ale bardzo ważna czyli o przeglądach okresowych lub specjalnych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

§ 127.

1. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być każdorazowo sprawdzane, przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę, po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz działaniu innych czynników, stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa wykonania prac, i przerwach roboczych dłuższych niż 10 dni oraz okresowo, nie rzadziej niż raz w miesiącu.

2. Zakres czynności objętych sprawdzeniem, o którym mowa w ust. 1, określa instrukcja producenta lub projekt indywidualny.

Dla uporządkowania kwestia przeglądów ponieważ w tej kwestii też jest sporo rozbieżności na budowach:

Prawo mówi o przeglądach:

raz w miesiącu jeśli rusztowanie jest w ciągłym użytkowaniu,
po przerwach dłuższych niż 10 dni.
po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz działaniu innych czynników stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa wykonania prac.

Pewnie każdy kto choć trochę miał do czynienia z rusztowaniami słyszał o przeglądach dekadalnych lub inaczej co 10 dni. Jednak nie jest to wymaganie prawne a jedynie dobra praktyka, która może pomóc zwiększyć bezpieczeństwo użytkowania rusztowania. Na budowach przemysłowych gdzie dynamika zmian w umiejscowieniu pracy pracowników na rusztowaniu bardzo dynamicznie się zmienia i często jest kolizja z instalacjami i konstrukcjami dobrą praktyką jest codzienny przegląd rusztowania.

To tyle wymagań prawnych a teraz z praktyki behapowca oraz z Internetu. Częste błędy przy montażu i użytkowaniu rusztowania.

Montaż rusztowania niezgodnie z instrukcja producenta - montaż z różnych elementów (najczęściej Altrad Mostostal rusztowanie Rotax Plus i Layher rusztowanie Allround) jednego rusztowania, choć w obu przypadkach w instrukcjach opracowanych prze producenta wyrazie jest napisane, iż montaż rusztowania może odbywać się tylko na oryginalnych częściach.