Dach się sam nie odśnieży...

Początek formularza

Dół formularza

Początek formularza

Opady śniegu mogą czasami sprawiać niemiłą niespodzianki nie tylko kierowcom i służbom drogowym, ale także pracodawcom. Obfite opady śniegu i niskie temperatury powodują oblodzenia chodników oraz zaleganie grubych warstw śniegu na dachach. Na właścicielach i zarządcach budynków ciąży obowiązek usuwania zalegających warstwa śniegu z dachów oraz zwisających lodowych sopli z dachu.

Konieczność wykonywania tych czynności wynika z art. 61 ustawy Prawo budowlane, w myśl którego właściciel lub zarządca obiektu jest zobowiązany zapewnić jego bezpieczne użytkowanie, m.in. w razie wystąpienia silnych wiatrów czy intensywnych opadów atmosferycznych.

Odśnieżenie chodnika przed drzwiami wejściowymi do zakładu pracy lub blokiem spółdzielni mieszkaniowej nie sprawia na ogół większych problemów. Jednak już usunięcie śniegu z dachu wymaga od pracodawcy lub zarządcy spełnienia szeregu wymagań bhp w celu zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa pracownikom wykonującym te czynności.

Jeżeli więc pracodawca nie korzysta z usług profesjonalnej firmy zajmującej się odśnieżaniem dachów i skieruje do tego zadania pracownika, musi go odpowiednio przeszkolić i zabezpieczyć.

Upadek z wysokości jest przyczyną co 6 wypadku śmiertelnego w całej gospodarce narodowej i aż co 3 wypadku śmiertelnego w budownictwie.

Warunki bezpieczeństwa pracy na stanowisku przy odśnieżaniu dachów.

 Akty prawne określające warunki pracy na w/w stanowisku:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650  ze zm. Dz.U. 2007 nr 49 poz. 330) [link]
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2008 nr 108 poz. 690); [link]
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz. U. 203 nr 47 poz. 401); [link]
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz.U. 2017 poz. 796); [link]
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 2016 poz. 2067) ze zm.; [link]
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. 1996 nr 62 poz. 287) [link]
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60 poz.279) [link]

Nie ma jednego aktu prawnego określającego wymagania dotyczące bezpiecznej pracy przy odśnieżaniu dachów. Jednak na podstawie w/w przepisów oraz innych ogólnych przepisów z zakresu bhp można stwierdzić następujące wymagania dla pracownika pracującego przy odśnieżaniu dachów:

a) pracownik, który ma za zadanie odśnieżać dachy, nie musi mieć szczególnych kwalifikacji;

b) powinien posiadać aktualnym szkolenie bhp, którego program obejmował zagadnienia dotyczące przepisów i zasad bhp przy odśnieżaniu obiektów (odśnieżanie dachów jako praca szczególnie niebezpieczna powoduje, iż pracownicy pracujący przy w/w pracy powinni przechodzić szkolenie okresowe bhp raz do roku);

c) powinien mieć ważne i aktualne badania lekarskie stwierdzające zdolność do wykonywania pracy przy odśnieżaniu, w tym specjalistyczne badania lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na wysokości powyżej 3 m;

d) powinien także przejść instruktaż stanowiskowy uwzględniający różne rodzaje pokryć dachów, różną pochyłość dachów oraz adekwatne do tych dachów rodzaje zabezpieczeń pracownik podczas wykonywania pracy na tych dachach;

e) powinien również być zapoznany z oceną ryzyka zawodowego, związanego z wykonywaną pracą.

f) powinien zapoznać się z instrukcją bhp przy odśnieżaniu dachów (pracodawca zapewnia pracownikowi stały dostęp do w/w instrukcji).

Zabronione jest dopuszczanie pracowników do pracy na wysokości przy odśnieżaniu dachów, jeśli nie spełniają powyższych wymogów.

Zabronione jest także zatrudnianie przy odśnieżaniu dachów:

• kobiet ciężarnych;
• młodocianych (osób, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 18 lat).

Organizując pracę przy odśnieżaniu dachu, należy pamiętać o zagrożeniach dla pracowników i osób postronnych, jakie mogą stworzyć spadające z wysokości przedmioty, w tym śnieg i sople lodu. Ponadto należy uchronić pracowników nie tylko przed upadkiem z dachu z powodu zbytniego zbliżenia się do jego krawędzi, ale również zabezpieczyć ich na wypadek, gdyby dach się załamał.

Należy również pamiętać o tym, że jeśli nawet pracownik spełnia powyższe wymogi, to i tak nie wolno dopuścić go do pracy:

a) jeśli nie zostały mu zagwarantowane skuteczne środki ochrony zbiorowej przed upadkiem z wysokości takie jak balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.  Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie tego typu balustrad jest niemożliwe (np. przy pracach podczas odśnieżania dachu), należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania prac

b) jeśli nie wyposażono go w środki ochrony indywidualne adekwatne do zagrożeń występujących podczas odśnieżania dachów:

• szelki bezpieczeństwa spełniające normę PN-EN 361 wraz z zatrzaśnikiem lub łącznikiem spełniającym normę PN-EN 362, linką bezpieczeństwa zgodną z normą PN-EN 354 i amortyzatorem zgodnego z normą PN-EN 355 lub urządzeniem samohamownym zgodnym z normą PN-EN 360. (linka bezpieczeństwa przymocowana do stałych elementów konstrukcji),
• hełm spełniający normy PN-EN 397,
• obuwie zabezpieczające przed poślizgnięciem, EN 345
• rękawice ochronne zgodne z norma PN-EN 511,
• odzież chroniąca przed zimnem - powinna spełniać wymagania norm europejskich EN 342 (w przypadku odzieży stosowanej w temperaturach poniżej -5^oC)  lub EN 14058 (w przypadku odzieży stosowanej w temperaturach do -5^oC),
• gogle przeciwodpryskowe, EN 166,
• kamizelkę odblaskową spełniająca normę PN-EN 471.

Indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości powinien być również zgodny z PN-EN 365.

Natomiast odzież ochronna powinna spełniać wymagania ogólne zawarte w normie PN-EN 340.

Instrukcja użytkowania środków ochrony indywidualnej musi być opracowana w języku polskim oraz musi zawierać opis symboli znajdujących się na wyrobie.

Do obowiązków pracodawcy należy wyposażenie pracownika w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, chroniące przed upadkiem z wysokości, a obowiązkiem pracownika jest stosowanie tych środków. Pracodawca musi także zadbać o to, by pracownicy umieli posługiwać się przydzielonym im sprzętem i środkami zabezpieczającymi przed upadkiem z wysokości.

Obowiązkiem pracodawcy jest również zapewnienie pracownikom zatrudnionym w systemie ciągłym przy pracach prowadzonych na otwartej przestrzeni, posiłków regeneracyjne i napoje. Ich rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywanej pracy.

Nie można też zapominać, że pracownicy wykonujący prace na otwartej przestrzeni powinni mieć zapewnione pomieszczenie, w którym będą się mogli ogrzać lub zmienić odzież. Temperatura w jego wnętrzu nie może być niższa niż 16 °C.

Prace na przy odśnieżaniu dachów są pracami szczególnie niebezpiecznymi.

Prace wykonywane na wysokości są zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych. Wynikają z tego faktu określone obowiązki dla pracodawcy. Oznacza to, że praca polegająca na odśnieżaniu dachu jest także pracą szczególnie niebezpieczną!

Jeżeli w firmie występują prace szczególnie niebezpieczne, pracodawca sporządzić ich wykaz. Powinny także zostać ustalone szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu takich prac.

Szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych - praca na wysokości, w tym odśnieżanie dachów

1. Bezpośredni nadzór nad tymi pracami przez wyznaczone do tego celu osoby,
2. Odpowiednie środki zabezpieczające - środki ochrony indywidualnej,
3. Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 metrów, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości powinny być wykonywane przez co najmniej 2 osoby,
4. Instruktaż pracowników, którzy będą wykonywać te prace, obejmujący przede wszystkim:
• imienny podział pracy,
• kolejność wykonywania zadań,
• wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Uwaga!

Należy pamiętać, aby o trwającym odśnieżaniu dachu i środkach bezpieczeństwa, które należy zastosować w czasie prac związanych z tym odśnieżaniem, poinformować osoby przebywające lub mogące przebywać w miejscu lub w sąsiedztwie prowadzenia tych prac. Należy też zabezpieczyć i oznakować odpowiednią strefę bezpieczeństwa wokół obiektu, gwarantującą bezpieczeństwo osobom postronnym podczas odśnieżania i zrzucania śniegu oraz lodu z dachu.

Strefa niebezpieczna w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od płaszczyzny obiektu budowlanego nie powinna być wynosić mniejsza niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty lub zwały śniegu, ale nie mniej niż 6 m. Wziąwszy pod uwagę wysokość obiektów budowlanych w Polsce strefa ta w praktyce będzie wynosiła 6 m.

W zwartej zabudowie miejskiej wymiar strefy niezabezpieczonej może być zmniejszony pod warunkiem zastosowania innych rozwiązań technicznych lub organizacyjnych zabezpieczających przed spadaniem przedmiotów, sopli lodu lub zwałów śniegu (np. wyłączenie chodnika i ulicy z ruchu).

Techniczne warunki bezpieczeństwa podczas odśnieżania dachu.

Wymagania dotyczące zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości stanowią, iż przemieszczane w poziomie stanowisko pracy powinno mieć zapewnione mocowanie końcówki linki bezpieczeństwa do pomocniczej liny ochronnej lub prowadnicy poziomej, zamocowanej na wysokości około 1,5 m, wzdłuż zewnętrznej strony krawędzi przejścia. Wytrzymałość i sposób zamocowania prowadnicy, o której mowa wcześniej, powinny uwzględniać obciążenie dynamiczne spadającej osoby. W przypadku gdy zachodzi konieczność przemieszczania stanowiska pracy w pionie, linka bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa powinna być zamocowana do prowadnicy pionowej za pomocą urządzenia samozaciskowego. Długość zespołu łącząco – amortyzującego zgodnie z normą nie powinna być większa niż 2 m. Amortyzatory spadania nie są wymagane, jeżeli szelki bezpieczeństwa są mocowane do lin z urządzeniem samozaciskowym, ograniczających wystąpienie siły dynamicznej w momencie spadania.

W kwestii kotwiczenia lub mocowania linki bezpieczeństwa do stałych elementów pracownik wykonujący odśnieżanie dachów oraz osoba nadzorująca taką prace powinni ściśle współpracować z administratorem obiektu, którego dach jest odśnieżany.

Należy pamiętać, iż środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej muszą posiadać deklarację zgodności WE oraz oznakowanie CE.

 W sytuacji gdy pracodawca nie zapewnia swoim pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i stwarzają one bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez pracownika praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ? zgodnie z art. 210 § 1 kodeksu pracy - może powstrzymać się od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Należy w takim przypadku zgłosić pracodawcy fakt i przyczynę odmowy podjęcia pracy, a obowiązkiem pracodawcy będzie usunięcie przyczyn uniemożliwiających bezpieczne wykonywanie pracy.

Zapobieganie upadkom w wysokości - porady praktyczne.

Najczęstsze przyczyny upadków pracowników w wysokości przy odśnieżaniu dachów:

• niepoinformowanie pracowników o występującym ryzyku zawodowym - w szczególności o rodzaju materiału z jakiego jest zrobiony dach oraz występowaniu na dachu słabych punktów np. świetlików;
• brak odpowiednich szkoleń pracowników;
• niedostateczny nadzór nad wykonywaną pracą;
• niewyposażanie pracowników, stosownie do rodzaju prac wykonywanych na wysokości, w odpowiednie środki ochrony przed upadkiem z wysokości;
• dopuszczanie pracowników do pracy na wysokości bez zastosowania odpowiednich środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej.

Zmniejszenie ryzyka wypadków:

• odpowiedniej jakości praktyczne szkolenia osób wykonujących prace przy odśnieżaniu dachów,
• przeanalizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy odśnieżaniu dachów również tych występujących poza formą;
• zapewnienie pracownikom odpowiedniej jakości sprzętu ochronnego.

Zasady planowania, organizacji i wykonywania prac na wysokości:

• nie rozpoczynaj odśnieżania dachu bez odpowiedniego zaplanowania tej pracy;
• upewnij się, że zostały wzięte wszystkie możliwe okoliczności, które mogą stanowić zagrożenie np. kąt spadu dachu, warunki atmosferyczne w chwili wykonywania pracy, oblodzenie dachu itp.;
• nie lekceważ zagrożenia - sama zwiększona uwaga może nie wystarczyć;
• przed rozpoczęciem pracy przeanalizuj, czy są bezpieczniejsze metody wykonania danej pracy;
• używaj wyłącznie sprzętu ochronnego do specyfiki pracy, atestowanego i sprawnego;
• jeśli kierujesz pracownikami upewnij się że potrafią oni posługiwać się przydzielonym im sprzętem ochronnym;
• jeśli jesteś pracodawcą upewnij się, iż praca na wysokości jest odpowiednio nadzorowana.

Podsumowanie:

Pracownik, który ma za zadanie odśnieżyć dach, nie musi mieć szczególnych kwalifikacji, ale obowiązkowo powinien mieć aktualne szkoleniu bhp, którego program obejmował zagadnienia dotyczące przepisów i zasad bhp przy odśnieżaniu obiektów. Oprócz szkolenia bhp powinien mieć ważne i aktualne badania lekarskie stwierdzające zdolność do wykonywania pracy przy odśnieżaniu, w tym specjalistyczne badania lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na wysokości powyżej 3. Pracownik odśnieżający dach powinien także przejść instruktaż stanowiskowy i być zapoznany z oceną ryzyka zawodowego, związanego z wykonywaną pracą oraz obejmującą rodzaj dachu na którym ma wykonywać pracę. Zabronione jest dopuszczanie pracowników do pracy na wysokości przy odśnieżaniu, jeśli nie spełniają powyższych wymogów.